Staatssecretaris Sander Dekker (VVD) heeft op aandringen van de PvdA, ChristenUnie, Groenlinks, SP, OSF, CDA, PvdD en 50Plus belooft de benoemingswijzen bij door de staatssecretaris te benoemen personen in besturen van NPO (Nederlandse Publieke Omroep), RPO (het nieuwe concessieorgaan voor de Regionale Publieke Omroep), NOS, NTR, STER, het Commissariaat voor de Media en Stimuleringsfonds voor de Journalistiek (stifo) te gaan wijzigen.
Dit blijkt uit de brief die de staatssecretaris van media afgelopen vrijdag heeft verstuurd aan de Eerste Kamer. De Eerste Kamer vroeg om een dergelijke brief na een debat begin februari over de nieuwe Mediawet in de Eerste Kamer.
Stelselverantwoordelijkheid
De staatssecretaris stelt dat bij de benoemingsprocedure van de Raad van Toezicht rekening moet worden gehouden met de stelselverantwoordelijkheid van de staatssecretaris (of minister) voor de NPO als zelfstandig bestuursorgaan. Uitgangspunt wordt een ‘open en transparante procedure, zonder directe benoeming van de leden van de Raad van Toezicht door de minister (of staatssecretaris).
Thans is het zo dat de staatssecretaris de leden van de Raad van Toezicht bij de NPO,NOS en NTR rechtstreeks benoemt en ook kan schorsen of ontslaan. Voor STER, Stifo en Commissariaat voor de Media benoemt de staatssecretaris (of minister) de bestuursleden ook direct. En bij de NPO geldt daarbij ook dat de Raad van Bestuur van de NPO alleen benoemt kan worden met instemming van de staatssecretaris (of minister).
Politiek
Overigens is het zo dat in de loop der tijd altijd politiek gelieerde bestuurders in de organen hebben gezeten. Gerrit Jan Wolffensperger (D66) was de eerste voorzitter van de Raad van Bestuur nieuwe stijl van de NPO (toen nog NOS geheten), Harm Bruins Slot die hem opvolgde, was duidelijk van het CDA, en ook diens opvolger, Henk Hagoort (tot juni 2018) is een CDA’er. Allemaal benoemd al dan niet instemming door bewindslieden die deze partijen gunstig zinden. CDA en D66 willen nu een minder politieke benoemingswijze van de hoogste organen van de NPO. De benoeming in 2014 van Amsterdams VVD-wethouder Eric van der Burg bij de NTR is parlementariërs pas 1,5 jaar na dato opgevallen. Partijen hebben ook moeite met de per 1 januari jl. benoemde VVD’er Bruno Bruins die voorzitter is geworden van de NPO Raad van Toezicht.
Verkenning
De staatssecretaris gaat nu een verkenning doen hoe de rol van de minister/staatssecretaris zijn rol kan beperken. Suggesties van de Eerste Kamerleden omtrent co-optatie benoemingen (dat betekent dat huidige bestuurders hun eigen opvolgers; cq. mede-bestuurders kiezen; PvdA en GroenLinks zijn hier voor) alsmede een verkenning naar hoe benoemingsadviescommissies beter onafhankelijk kunnen functioneren zijn daar onderdeel van.
Uitbreiding
De staatssecretaris heeft aangegeven dat met de uitbreiding van het aantal leden van de Raad van Toezicht van de NPO van 5 naar 7 leden, twee nieuwe leden zullen worden benoemd bij de NPO Raad van Toezicht. De staatssecretaris heeft toegezegd de voordracht van de benoemingsadviescommissie daarbij integraal te zullen overnemen (een lid zal op voordracht van de centrale ondernemingsraad worden benoemd); idem bij de nieuw te vormen RPO (Regionale Publieke Omroep).
Schrappen instemmingsrecht
Ook zal in de Mediawet een wijziging worden voorgesteld om het instemmingsrecht van de minister/staatssecretaris bij benoemingen van de Raad van Bestuur van de NPO (alsmede RPO) te schrappen. De staatssecretaris zei tot tot het inwerking treden daarvan geen gebruik te maken van zijn blokkaderecht bij benoemingen, ontslagvoorstellen en schorsvoorstellen door de NPO Raad van Toezicht. Ook wil de staatssecretaris bezien hoe meer geleidelijk nieuwe en oude bestuurders kunnen toe/aftreden om te voorkomen – zoals thans het geval lis geweest bij de NPO – dat een algehele raad van toezicht moest worden vervangen.
NICAM
Verder heeft de staatssecretaris aan de Eerste Kamer zoals deze mondeling heeft toegezegd, nog eens aangegeven te kijken naar aansluiting van de reclames van de STER bij Kijkwijzer (NICAM), naar aanleiding van de SGP wens in verband met ongewenste reclames omtrent vreemdgaan, er komt onderzoek naar de bekostiging van lokale omroepen door gemeenten en de positie van het hoofdstedelijke AT5, speciale aandacht voor Omrop Fryslan en de provincie Fryslan bij de vorming van RPO en het opnemen van levensbeschouwelijke programma’s bij de prestatieovereenkomst van de NPO.
Ook gaf de staatssecretaris duidelijkheid over de nieuwe rol van de NPO voor het openstellen tot het direct maken van programma’s door externe partijen en de koppeling van omroepverenigingen (of NTR/NOS) daaraan. De NPO zal gevraagd een programmastatuut te maken; en de staatssecretaris zal deze de kaders voor het maken van afspraken met de NPO voor het transparant maken van de kosten van de programmering voorleggen aan de Tweede en Eerste Kamer.
